16 september 2019 Sepilok Orang Oetan Rehabilitatie Centrum 

Om tien uur meren we aan in Sandakan. We lopen door een wijk op het water. Houten woningen op palen in het water. Hier wonen voornamelijk mensen uit de Philippijnen die hier hun geluk zoeken. Het is wel goed geregeld voor ze tegenwoordig. Er is schoon drinkwater, electriciteit en scholing voor de kinderen.

Wij stappen in een busje en rijden in een half uurtje naar Sepilok. Vanochtend bezoeken we het Sunbear Conservation Centre. Dit is een opvangcentrum voor sunbears. Dit is de kleinste berensoort op de wereld. Het is een prachtige zwarte beer met een geel/oranje kraag om zijn nek. De beren worden hier opgevangen en uiteindelijk weer uitgezet in het wild. Het is een beetje een dierentuin effect en dus niet helemaal ons ding. Het is wel mooi. In de jungle staan allemaal hekken waardoor de beren een ruimte van 20 bij 40 meter tot hun beschikking hebben. Hier zitten dan per ruimte 1 of 2 of 3 beren in die het wel met elkaar kunnen vinden uiteraard. Ze worden bijgevoerd maar het is de bedoeling dat ze ook zelf hun kostje bij elkaar scharrelen. We lopen een half uurtje rond en dan hebben we het wel weer gezien.

We rijden naar onze lodge voor vanavond Sepilok Nature Resort. Een prachtig gelegen resort, allemaal kleine huisjes rond een meertje. We hebben een mooi huisje met airco, joepie! De spullen op de kamer en tijd voor lunch.

Hier is ook weer WiFi dus het thuisfront weer wat van ons laten horen. De lunch is lekker met een champignon soep en een soort burger.

's Middags bezoeken we Sepilok, het bekende Orang Oetan Rehabilitatie Centrum, opgericht in 1964. Dit centrum heeft tot doel 'het terugbrengen van verweesde, gewonde of ontheemde Orang Oetans naar het wild'. Al veel verweesde Orang Oetans zijn met succes, na het revalidatieproces, vrijgelaten in het Kabili-Sepilok-bos van 4.294 hectare, een oerwoudreservaat rijk aan tropisch regenwoud en mangrovemoeras. Het revalidatieproces begint na een grondig gezondheidsonderzoek, gevolgd door een quarantaineperiode om het overdragen van ziekten tegen te gaan. Jonge Orang Oetans brengen hun tijd door in de 'Nursery'. Hier leren ze vaardigheden die essentieel zijn voor het oerwoudleven, bijvoorbeeld het vinden van voedsel, het bouwen van een nest en klimmen. Eenmaal klaar, gaan ze naar de ‘Outdoor Nursery’ waar de vrijheid wordt vergroot en de afhankelijkheid van voedsel en emotionele ondersteuning wordt verminderd. Last but not least, de meeste dieren bereiken totale onafhankelijkheid en worden geïntegreerd in de Sepangok wilde Orang Oetanpopulatie.

We zijn nog niet binnen of er zitten twee prachtige Orang Oetans vlakbij de boardwalk in de bomen. Helaas mogen we niet blijven staan om foto's te maken en moeten we na één foto direct doorlopen.

We lopen over de boardwalk door het oerwoud naar een groot gebouw. Daar kunnen we plaatsnemen en dan zien we door grote ramen een plek met verschillende voederplatformen en vooral veel touwen. Op de platformen wordt voedsel neergelegd wat bestaat uit fruit en groente. Grote slabladeren maar ook bananen, vruchten en kokosnoten.

Al snel komt er een Orang Oetan aangelopen en later nog meer. En dan ook een aantal verzorgers met een jonge Orang Oetan aan de hand. Ze brengen de kleintjes richting het platform waarna ze aangemoedigd worden om omhoog te klimmen.

Uiteindelijk lopen er een stuk of 15 Orang Oetans rond en zelfs twee moeders met een kleintje. Het is een hoog 'dierentuin' gehalte maar we begrijpen dat hier goed werk wordt geleverd. De kleine Orang Oetans die hier zijn zouden het zelf nooit hebben gered in het wild of weggekwijnd zijn in gevangenschap. We zijn blij dat we de afgelopen dagen tot twee keer aan toe deze prachtige beesten in de vrije natuur hebben gezien. 

We lopen weer naar buiten want er is in de Outdoor Nursery nog een voederplatform. Ook hier weer een verzorger die voedsel neerlegd. De mand is nog niet leeggegooid of de eerste Orang Oetan komt al aangeslingerd. Het blijkt een vrouwtje te zijn van 12 jaar oud en zwanger.

Ze zit lekker te eten als er vanuit de boom een grote zwarte eekhoorn naar beneden komt die ook wat te eten wil halen. Het kleine beestje wordt steeds weggejaagd door de Orang Oetan.

Dan pakt ze een grote groene kokosnoot en klimt in de touwen. Waar ze al hangend de groene schil er vanaf pelt. Vervolgens een gat erin maakt en de klappermelk wordt lekker opgeslobbert. Vervolgens wordt de gehele kokosnoot in stukjes naar binnen gewerkt. 

Er komt een tweede Orang Oetan bij. Het blijkt een mannetje te zijn uit het wild dus nooit hier opgevangen geweest. Deze heeft veel donkerder haren (komt door voedsel) is wel wat mager en heeft een kale rug. Samen zitten ze op het platform te eten.

Dan moeten we het park verlaten en gaan weer terug in onze lodge.

We lopen via een brug met daaroverheen een begroeiing. Zit daar gewoon een grote zwart met gele slang. Vlak boven je hoofd, deze is giftig dus maar voorzichtig een foto maken en dan snel er onderdoor lopen.

We stappen onder de douche en relaxen even. Dinertime en op tijd gaan slapen.

14 september 2019 Naar Kinabatangan River 

Best wel redelijk geslapen alhoewel het wel erg warm was vannacht maar ook dit keer een kort nachtje. De tassen verder ingepakt en nog even snel ontbeten want om zeven uur vertrekken we al.

De chauffeur is er al dus uitchecken en gaan. Het is droog maar wel heel erg bewolkt. Het schijnt dat er in Kalimantan weer behoorlijk wat plat gebrand wordt en ook hier heb je daar de rook van. We rijden door een mistige omgeving weer terug naar het kantoor in Lahad Datu waar we om half tien weer aankomen.

Daar stappen we over in een busje met andere chauffeur en gids die ons de komende dagen zullen vergezellen. We rijden naar het noorden langs allemaal palmolie plantages. We dommelen dan ook regelmatig in om vervolgens weer net zo snel wakker te schieten door een kuil in de weg of zo.

Om 12 uur zijn we bij de Kinabatangan River Lodge waar de lunch voor ons klaar staat. Doordat wij vanwege de planning de route andersom doen valt de accommodatie wat tegen. Het is prachtig gelegen, daar niet van, maar het verschil tussen de vijf sterren accommodatie van de afgelopen dagen en de twee sterren van deze, zijn duidelijk te zien.

Op de kamer is ook alleen een waaier en hopelijk koelt het hier vannacht een stuk af, want nu is het nog bloedheet. Op het bed vonden we een prachtig kunstwerk van de handdoeken in de vorm van twee zwanen. En aan het gordijn hing een felicitatie voor ons. Vanmiddag om half vijf hebben we boottocht op de rivier dus vanmiddag is het vooral rustig aan.

We vinden een mooi schaduw plekje onder een afdak bij de rivier en af en toe waait daar een lekker windje. We nemen de laptop mee en Sonja typt het verslag van de afgelopen dagen even bij.

Om half vijf hebben we een boottochtje de rivier op. We gaan naar zijriviertje van de Kinabatangan River, de Menanggol River. We zijn de bocht nog niet om of Sonja ziet een ijsvogeltje, de Blue-Eared Kingfischer. Het vogeltje heeft dezelfde kleuren (alleen intenser) als de soort die in Nederland voorkomt en is iets kleiner. Het is een prachtig vogeltje wat rustig op zijn takje blijft zitten terwijl wij er met het bootje omheen varen en proberen een mooi plaatje van hem te schieten.

We gaan dit riviertje in omdat het bekend staat om de vele apen die zich hier 's avonds verzamelen om te slapen. De apen zitten hier omdat ze dan maar van één kant aangevallen kunnen worden. Ze zoeken een hoge boom aan de waterkant en gaan op de dunne uiteindes van de takken zitten. Als er dan onraad (lees Leopard Cat, of iets anders) omhoog klimt dan voelen ze dat direct en kunnen ze zo een kant opspringen naar een andere boom.

Er zitten hier groepen Longtail en Pigtail Makaken. Ze maken een hoop herrie met elkaar. Er is zelfs een mannetje wat nogal agressief naar de boot komt lopen. Dan moet je weten dat we op dit riviertje niet het enige bootje met toeristen zijn. 

Wat rustiger zijn de Neusapen, Nasalis Lavatis, ook deze zitten in groepen in de bomen. Meestal één alfa mannetje wat het hoogste punt heeft uitgezocht en op de takken er omheen de vrouwtjes en jongere exemplaren. Prachtige apen zijn het die vooral bekend zijn om hun (de mannetjes) lange neuzen die omlaag hangen. De vrouwtjes hebben een kleiner neusje wat fier omhoog wijst. Helaas wordt het al snel te donker om nog een mooie foto te kunnen maken maar we genieten van de vele apen om ons heen.

Het is al donker geworden als we weer terugvaren naar de lodge. Daar staat het diner al voor ons klaar. Het valt allemaal een beetje tegen maar droge witte rijst met wat gekookte groente er door vult ook. We kijken nog een film over de verschillende apensoorten die hier voorkomen. Prettig in een ruimte met airco dus we koelen weer een beetje af. Het is vanavond weer echt vies klef warm.

Dat bleef het ook de hele nacht. Alleen zo'n waaier en alle ramen open (gelukkig wel horren) helpt helaas ook niet mee.

15 september 2019 Naar Abai

Ondanks dat de wekker weer vroeg stond, waren we ruim voor het afgaan al wakker. We eten een geroosterd broodje aan de rivier en om half acht vertrekken we al met de boot naar de volgende lodge. De boot is overdekt dus dat is wel prettig. Ondanks dat het nog steeds mistig (rook van de branden) is brandt het zonnetje behoorlijk. Het is een uurtje varen naar de 45 kilometer verderop gelegen Abai Jungle Lodge. Heerlijk met je hoofd in de wind even de warmte eraf waaien.

Daar worden we weer welkom geheten met een ijskoud doekje (om je handen en nek even af te koelen en je gezicht wat op te frissen) en met een drankje. Dit is een wat grotere lodge en het ziet er allemaal een stuk verzorgder uit. Mooie boardwalks en ruime zitjes/banken aan het water. We kunnen meteen naar de kamer. Tot onze verrassing hangt er een airco. Doet ie het, ja dat wel, Martin kan er net bij. Alleen kunnen we hem niet instellen. Daarvoor hebben we de afstandsbediening nodig die we 's middags dan ook maar huren voor een nachtje. Die 25 euro is het wel waard voor een goede nachtrust.

's Ochtends lopen we een rondje over boardwalk hier achter de lodge. Het is best wel een lang wandelpad en we zien dan ook veel vlinders.

Naast vlinders lopen er onder de boardwalk ook verschillende Bearded Pigs rond. Deze scharrelen wat rond in de modder en prut.

Ook zien we nog andere insecten zoals de fel gekleurde Lantern Bug (Purops whiteheadi) en een enorme Bidsprinkhaan (wel 15 cm lang).

We zien ook nog een paar neusapen en wat makaken. Zoals meestal zitten ze natuurlijk niet echt voor ons te poseren maar het zien van die apen vlakbij je chaletje is wel erg leuk. Bij de receptie hing ook al een bordje om vooral je ramen te sluiten want de makaken is het al eens gelukt een hele kamer overhoop te halen en dat wil je niet meemaken.

Om half twaalf gaan we nog even met onze gids naar de overkant van de rivier en nemen een kijkje bij het vissersdorpje daar. De mensen leven heel eenvoudig hier, maar door de overheid is er wel gezorgd dat er een schooltje staat zodat de kinderen van 4-13 jaar onderwijs in het dorp kunnen volgen. Daarna gaan ze naar de grote stad voor een vervolgopleiding. Dan zijn ze meestal de hele week weg in een kostschool want zelfs met een snelle boot (die hebben ze niet) is het al ruim een uur varen en de rivier is de enige manier waarop je hier kunt komen. De mensen leven echt van de visserij. Een paar keer per week komt er een opkoper (van de vis) die het dan meeneemt naar de stad daar weer verkoopt en er dan weer voedsel van koopt en dat gaat dan weer naar de vissersmensen. In een kwartiertje hebben we het hele dorp gezien en gaan we weer terug naar de lodge.

Lunchtime. Het eten is iets beter dan gisterenavond (maar zo lekker als in Danum Valley gaan we het waarschijnlijk niet meer krijgen). 's Middags doen we niet veel. Martin ligt op een stoeltje onder een afdak aan de rivier en Sonja gaat nog even de boardwalk op om te proberen een paar vlinders te fotograferen. Er vliegen er hier ook zoveel verschillende rond. De grootste heeft een spanwijdte van wel 20 cm met een prachtige tekening (geel en zwart) deze blijft redelijk in de buurt zodat die wel mooi op de plaat is gekomen. Het is de Troides Amphrysus uit de familie van de Page-vlinders.

Anderen kosten wat meer moeite maar uiteindelijk toch een aantal verschillende libelle's en vlinders geschoten. 

Daarna weer even bijkomen onder het afdak en vooral heel veel water drinken. Ook hier is een grote kan waaruit we de hele dag koud water kunnen tappen. Wat dat betreft is dat overal goed geregeld.

Om vier uur stappen we weer in het bootje en varen de rivier weer op. Op zoek naar Wildlife. We zien al snel een ijsvogel (hoe kan het ook anders met zoveel water) dit keer is het een witte met een grote rode snavel het prachtige blauw op zijn rug.

De kleine blauwe ijsvogel zien we ook nog langs vliegen. Verder is het behalve een paar witte reigers behoorlijk tam.

Totdat ..... een Orang Oetang. In een boom op 20 meter hoogte aan het water met jong. Wat gaaf zo in het wild zo'n prachtig beest te zien en dan ook nog een jonkie erbij. Ze zit een beetje verscholen achter wat takken maar dan komt ze toch in beweging en kunnen we vooral het kleintje mooi in zijn gezicht zien. Wat een prachtige apen zijn het toch. Zo zitten we al snel 10 minuten te kijken en dan vindt ze het welletjes en klimt naar beneden om zich te verschuilen in het struikgewas. We laten haar en gaan verder.

We zien nog een prachtige Oriental Pied Hornbill weer zo'n prachtige zwart wit verenkleed (hetzelfde als de Hornbills die we eerder zagen) alleen nu met een gigantische witte snavel met een licht geel verhoornd stuk er boven.

We varen nog wat verder met de stroom mee maar we zien niet veel meer. Wel nog een paar sporen van Pygmee Olifanten maar deze laten zich helaas voor ons niet zien vandaag.

Met een grote U-turn varen we weer stroomopwaarts terug naar de lodge die we voorbij varen. De zon begint al behoorlijk te zakken maar helaas ook vandaag geen mooie zonsondergang. Dat hadden we van te voren wel wat anders bedacht. We zoeken nog wat verder maar zien alleen nog wat apen in de bomen langs de rivier. Dan opeens gaat de motor uit en komt de vraag of we koffie willen. Uh, ja doe maar een koffie en een thee. We laten ons wat mee voeren door de stroming en onder het genot van een bakkie wachten we tot het donker is. Dan varen we een klein slootje in. Een beetje spooky is het wel maar dan liggen we stil en zien een boom helemaal vol met vuurvliegjes. Het lijkt wel een kerstboom en dat precies 100 dagen voor kerstmis ;-). De vuurvliegjes verzamelen zich elke avond in de boom waar ze smullen van de blaadjes. Door een soort chemische reactie in hun lijf geven ze 's nachts een knipperend licht en voila een kerstboom staat langs de kant van de rivier. Heel bijzonder.

In het pikkedonker varen we met een grote zaklamp terug naar de lodge. De gids had bedacht dat het slim zou zijn om nu direct de nachtwandeling te gaan maken langs de boardwalk. Alle gasten gaan dat vanavond doen maar als je met meer mensen bent wordt er ook meer geluid gemaakt waardoor dieren eerder vertrekken. Dus wij even naar de kamer lange mouwen shirts aan en weer een nieuwe laag DEET op. Gewapend met camera, flits en zaklamp lopen we over de boardwalk. Al snel zien we redelijk dichtbij een Hornbil die zit te slapen op een tak. Waarom zit die nu zo laag en overdag altijd helemaal bovenin de toppen, we weten het niet.

Ook komen we een tweetal bijeneters tegen. Twee prachtige identieke vogeltjes naast elkaar op een tak. Mogen we flitsen, ja hoor. En zo kunnen we ze prachtig vastleggen. Verder zien we niet zoveel. Ja veel spinnenogen en nog een drietal Lantaarn Bugs. Deze zitten nog steeds op dezelfde boom waarop we ze vanochtend ook al hadden gezien.

Een half uurtje later zijn we weer voor bij de lodge waar we kunnen aanschuiven voor het diner. Er staat voor ons een mooie tafel gedekt buiten de overkapping met kleine kaarsjes. Het eten is weer van het buffet. En als we aan de meloen en ananas zitten voor het toetje komt een gedeelte van het personeel al zingend aangelopen. Ze zingen begeleid door gitaar een mooi Maleisisch lied en we krijgen een prachtige taart 'Happy Anniversary'. Dat is nog eens een verrassing, We delen de taart met de andere gasten en staf zodat iedereen kan meegenieten. Wat leuk.

Na het eten terug naar de kamer die inmiddels heerlijk is afgekoeld. Kunnen wij vanavond weer eens lekker slapen. Het wordt toch een kort nachtje.

16 september 2019 Pitas Oxbow lake

Om zes uur zitten we weer in het bootje voor nog een tochtje over de rivier. Helaas zien we weinig wildlife dit keer. We gaan door een klein slootje dat de rivier verbindt met het Pitas Oxbow meer. Ook hier zien we weer een Blue-Eared Kingfischer die rustig zit te vissen en af en toe het water induikt en soms zelfs met een visje weer boven komt. Het vogeltje heeft zeker honger want het vist onverstoorbaar verder.

Dan plots stop, op die tak de Stork-Billed Kingfischer (Pelargopsis Capensis), de grootste ijsvogel soort die er is in Borneo (35-38 cm in lengte). Een prachtige vogel, gouden kop en buik, gigantische rode snavel en een prachtig (ijsvogel) blauwe verenkleed. Het is een territoriale vogel die er niet van terugschrikt om arenden en andere grote roofvogels weg te jagen. Hij leeft van vis, kikkers, krabben, knaagdieren en kleine vogeltjes. Helaas is deze niet zo fotogeniek en vliegt al snel weg.

Dan komen we op het Pitas Oxbow Lake. Een mooi meer wat langzamerhand helemaal dichtgroeit. Nu zie je veel waterhyacinten en iets verder van het water wordt beplanting steeds hoger waarna er weer struiken en bomen beginnen te groeien. Zo ontstaat er steeds meer land voor de dieren. Dan is het alweer half acht en keren we om. Terug naar de lodge waar het ontbijt klaar staat op het Jungle Platform. Middenin de bush wordt het ontbijt geserveerd. Een toast met ei en een waterig jus-tje.

Om negen uur stappen we op een wat grotere boot die ons met veel kabaal en diesellucht naar de monding van de rivier brengt en dan door de rivier delta naar de plaats Sandakan.